Woda jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Uczestniczy w wielu procesach biochemicznych dzięki niej składniki pokarmowe mogą być rozprowadzone do wszystkich komórek organizmu. Człowiek powinien spożywać dziennie ok.2-3 liter wody. Ilośc jej w organizmie musi być stale uzupełniana. Pragnienie może zaspokoić czysta woda, ale wskazane jest spożywanie różnych składników mineralnych i witamin.
NAPOJE
Bezalkocholowe:
a)zimne:
- wody
- soki
- napoje gazowane smakowe
- napoje izotoniczne
- używkowe
- koktajle
b)gorące:
- kawa
- herbata
- kakao
Alkocholowe:
- wódki
- wina
- miody pitne
- piwo
NAPOJE BEZALKOCHOLOWE
Napoje bezalkocholowe są otrzymywane z wody pitnej nasyconej lub nie nasyconej dwutlenkiem wegla z dodatkiem lub bez dodatku środków słodzących oraz substancji smakowo zapachowych takich jak soki owocowe, esencje spożywcze, barwniki i aromaty naturalne lub identyczne z naturalnymi. Okres przechowywania napojów zalezy od składu recepturowego, technologii produkcji, rodzaju opakowań oraz warunków przechowywania i wynosi od jednego do 6 miesiecy. Należy je przechowywać w temp. chłodniczej od 0do15 stopni C
WODA
Czysta woda pitna jest najlepszym napojem chłodzącym i orzeżwiającym. Powinna spełniac odpowiednie wymogi sanitarne i mikrobiologiczne . Obecnie otrzymuje się przemysłowo szereg napojów niesłodzonych pod nazwą'' woda ''
''Woda'' - to napoje otrzymywane z wody pitnej lub naturalnych wód mineralnych, niesłodzone nasycone lub nienasycone dwutlenkiem węgla.
Naturalne wody mineralne- pochodzą ze źródeł lub głebokich warstw wodnoroślinnych. W zależności od pochodzenia posiadają różny skład chemiczny. Mogą być nasycone naturalnym CO2. Niekture odziałują leczniczo. Są to:
- wody mineralne nasycone naturalnym CO2
- wody mineralne sztucznie nasycone CO2 tzw. wody stołowe
- wody mineralne niegazowane
- wody mineralne lecznicze.
Sztuczne wody mineralne otrzymuje się z wody pitnej wzbogaconej w różne pierwiastki chemiczne. Wody sodowe otrzymuje się z wody pitnej nasyconej CO2
SOKI
Soki naturalne otrzymywane są w sposób mechaniczny przez rozdrobnienie, wyciskanie i odwirowanie warzyw i owoców. Powinny posiadać smak zapach i kolor typowy dla surowca z którego powstał. Sok owocowy to napój otrzymany z soków owocowych surowych lub zagęszczanych ewentualnym dodatkiem środków słodzacych lub kwasu cytrynowego oraz innych dozwolonych substancji utrwalony termicznie. Może być jedno-dwie-lub wieloowocowyn klarowny lub metny (nieklarowany)
Soki warzywne i warzywno owocowe otrzymane są z warzyw lub z warzyw i owoców z dodatkiem substancji smakowych ( soli, cukru, kwasów spożywczych)
Nektary to soki przecierowe zawierające miąższ. Są najcenniejsze pod względem wartości odrzywczej gdyż zawierają pektyny oraz kwasy organiczne.
NAPOJE GAZOWANE SMAKOWE - LEMONIADY
Napoje gazowane smakowe otrzymywane są z wody pitnej z różnymi dodatkami i słodzącymi, barwiacymi smakowo- aromatycznymi, moga byc nasycone CO2. Lemoniady wytwarza się z dodatkiem naturalnych esencji soków owocowych kwasów spożywczych , cukru zaliczamy do nich również:
- toniki- mają gorzkawy smak zawierają m.in. chininę
- colę - zawiera m.in. kofeinę
- orenżada - zawiera syntetyczne substancje smakowe, zapachowe, barwiące
Napoje typu light lub diet nie zawierają naturalnego cukru tylko sztuczne środki słodzące.
NAPOJE IZOTOICZNE
Umożliwiają szybkie uzupełnienie elektroidów w przypadku intensywnego wysiłku. Przeznaczone są w szczególności dla sportowców, rekowalescentów i osób ciężko pracujących. Zawierają odpowiednio dobrane składniki mineralne, witaminy oraz łatwo przysfajalne węglowodany.
NAPOJE MIESZANE BEZALKOCHOLOWE
Koktajle to napoje sporządzone z mieszaniny różnych surowców, najczęściej zmiksowanych. Jako dodatek stosuje się do nich lody lub lód konsupcyjny. Podawane są w wysokich szklankach na spodeczku z łyżeczką i słomką. Wielkość porcji 200-300g
Rodzaje napojów mieszanych:
Koktajle owocowe -Spożądzone są z różnych soków owocowych.
Koktajle mleczne - Sporządzone są z mleka słodkiego, kwaśnego lub śmietanki z dodatkiem owoców i cukru.
Napoje typu frappe - Jest to mieszanina soków lub surowców owocowych z mlekiem i lodami poddana zamrożeniu.
Napoje typu eggnogg - Mieszanina soków lub syropów owocowych z mlekiem jajami, śmietanką i przyprawami.
NAPOJE GORĄCE
Napoje gorące są naparami surowców pochodzenia Roślinnego tzw. używek. Mogą być spożywane na zimno lub gorąco. Używki nie posiadają istotnej wartości odżywczej ale ze względu na swoje odziałowywanie na organizm i walory smakowe są powszechnie spożywane. Zaliczamy do nich kawę, herbatę, kakao. Najsłabsze odziałowywanie pobudzające ma kakao. Surowce te należy przechowywać w opakowaniach zabezpieczonych przed pochłonieniem wilgoci utratą aromatu tzn. w opakowaniach papierowych z tworzyw sztucznych. Pomieszczenia do przechowywania powinny byc zaciemnione przewiewne chłodne i wolne od obcych zapachów.
Wystempowanie alkaidów: kawa- kofeina , herbata- teina , kakao-teobromina.
KAWA
Surowcem do jej produkcji są nasiona drzewa kawowego uprawianego w Ameryce Płd. i Łacińskiej, Afryce Środkowej, Indjach i krajach oceani. W zależności od wysokości na jakiej są uprawiane krzewy otrzymujemy kawę:
- wyżynną np. Arabica dojrzewa ona powoli, jest aromatyczna o korzennym smaku .
- nizinna np. Robusta dojrzewa szybko ma smak ziemny.
Kawa bezkofeinowa zawiera śladowe ilości kofeiny. Jest przeznaczona dla osób, które są na nią wrażliwe. Namiastki kawy nie zawierają kofeiny. Otrzymuje się je w procesie prażenia niektórych surowców roślinnych (korzeni cykori, buraka cukrowego, ziaren zbóż, soi, słodu zbożowego) np. kawa zborzowa , inka.
Jak soprządzać kawę???
Parzenie kawy polega na ekstrawagancji wrzącą wodą lub parą rozpuszczalnych substancji decydujących o wartości napoju. Po 2 min. parzenia do naparu przechodzi 80% kofeiny. Nadając kawie aromat olejku eterycznego uletniają się wraz z parą dlatego też należą ja parzyć krutko po przykryciem. Ciemna barwa i gorzkawy smak kawy pochodzi głównie z procesu rozkładu skarmelizowanych cukrów. Garbniki nadające cierpki smak najszybciej rozpuszczają się we wrzącej wodzie dlatego chcąc otrzymać łagodniejszy napar używamy do zaparzania wody o temp. 90stopniC. Czas parzenia kawy zależy od stopnia rozdrobnienoa kawy i urządzenia w jakim jest parzona. Kawe drobno rozdrobnioną parzymy 1-3 min., średniorozdrobnioną 4-6 min. a grubo rozdrobnioną 6-8 min.
Sposoby podania kawy.
Kawe podaje się w filiżankach o odpowiedniej pojemności (50, 100, 200cm3) w dzbankach lub wieloprcjowo dzbankach. Dodatki do kawy podawane są odzielnie : mleko, cukier, słodka śmietanka. Bitą śmietanę kremową można podawać odzielnie lub w filiżance z kawą.
ZAPAMIETAJ!!!
Optymalna temp. parzenia kawy wynosi ok.95 stopni C. Ziarno kawy bardzo łatwo chłonie obce smaki i zapachy.
Sposoby sporządzenia naparów kawy:
Filtracyjny- polega na przesączeniu gorącej wody przez warstwę kawy umieszczoną w filtrze.
Tradycyjny-porcję kawy zalewa się gorącą wodą i parzy pod przykryciem np. w termosie lub dzbanku.
Ciśnieniowy- sporzadzona jest w ekspresach. Gorąca para jest przepuszczana przez warstwę zmielonej kawy. Napar jest bardzo intensywny.
Po turecku - jest parzona w specjalnych tygielkach. Drobno zmieloną kawę zalewa się wrzątkiem i 3-4 krotnie podgrzewa , nie dopuszczając do jej zagotowania. Wzniesiona powierzchnia naparu opada podczas jego stygnięcia.
Wyróżniamy takie napoje kawy jak:
- Capuccino- napar kawy ze spienionym mlekiem
- Po wiedeńsku - napar kawy podany w dzbanku z podanym osobno cukrem i gorąca śmietanką30%
- Murzynek- napar kawy podany w filizance z podanym osobno cukrem i bitą śmietanką 30%
- Kapucynek - napar kawy podany w filiżance z podanym osobno cukrem i śmietanką 12%
- Po staropolsku - napar kawy z dodatkiem cukru i likieru
- Po królewsku - napar kawy z żółtkami utartymi z miodem i winiakiem
- Po irlandzku - napar kawy z whisky , brazowym cukrem, bita śmietanką, mrożona podawać płonącą
- Mrozona - napar kawy osłodzony z dodatkiem śmietanki lekko zamrozony. Podawany w wysokich szklankach ew. z bitą śmietaną lub napar kawy z dodatkiem lodów waniliowych bitą śmietaną i wafelek do dekoracji.
- Mazgaran - silnie oziebiony napar z kawy z dodatkiem rumu lub araku i lodu konsupcyjnego. Podawany w wysokich szklankach ze słomką do picia.
- Latte - napar kawy podawany z ubitym mlekie. Podawany w wysokich szklankach i ma 3 warstwy.
Herbata to napar uzyskiwany z liści i pączków krzewu herbacianego uprawianego w Chinach, Japoni, Indjach, Cejlonie, Indonezji, Gruzji.
Fermentyzacja herbaty.
ZAPAMIĘTAJ!!!
W zależności od czasu parzenia napar ma działanie pobudzające (czas parzenia 2-3 min)
lub uspakające (czas parzenia 4-6 min). Przy dłuszym czasie parzenia herbata nabiera gorzkiego smaku. Herbata wypijana podczas posiłków może ograniczyc wchłaniania żelaza. Tanina przebarwia szkliwo zębów. Zbyt mocny napój może powodować podrażnienia żałondka.
Rodzaje herbat.
W zależności od stopnia fermentacji wyróżniamy takie herbaty jak:
- Zielone - niefermentowane
- Czerwone (ulung) - częściowo fermentowane
- Czarne - całkowicie sfermentowane.
Jakość herbaty zależy od odmiany miejsca uprawy rodzaju liści, ich wielkości i czasu zbioru.
Klasy jakościowe herbaty w zależności od rodzaju liści.
Z całych liści Tips:
FOP - Flowery Orange Pekoe
OP - Orange Pekoe
P - Pekoe
PS - Pekoe Souchung
Z nierozwiniętych pazków kwiatowych:
- z pierwszych liści
- z drugich liści
- z trzecich liści
BOP - Broken Orange Pekoe
BP - Broken Pekoe
BT - Broken Tea
Z odsiewu
F - Fannings
D - Dust
Namiastki herbaty to suszone zioła (mieta, dziurawiec, maciezanka, melisa itp.) owoce ( np. dzikiej róży, jałowca, maliny) liście ( np. poziomek, porzeczek czarnych, maliny) Herbaty czarne mogą być aromatyczne naturalnymi lub systematycznymi aromatami np. cynamonowymi, wniliowym, anżykowym, cytrynowym, malinowym, bergamontowym lub mieszane z suszonymi kawałkami owoców a tagże ich kwiatami , skurkami, łupami.
Jak spożądzić dobrą herbatę???
Dobra herbata po zaparzeniu powinna mieć łagodny kolor, orzeżwiający zapach i przyjemny smak. Używaj tylko dobrych gatunków herbat. Używająć herbaty w torebkach przeznaczaj jedną na filiżankę lub szklankę. Naczynie do zaparzania powinno być ceramiczne lub szklane. Do zaparzania stosuj świerzą wodę która natychmiast po zagotowaniu zalewasz herbate. W zależności od potrzeb zaparzaj napar 3-8 min. Zamieszany napar przecedź do filiżanek lub szklanek
ZAPAMIĘTAJ!!!
Do parzenia herbaty zazwyczaj przeznaczajmy jedną łyżeczkę surowca na filiżankę napoju (1,5 na 200ml.) Wszystkie naczynia do przyąodzania herbaty nalezy wcześniej podgrzać.
Sposoby parzenia herbaty:
- Liście herbaty zalewa się wrzącą wodą parzy 3-8 min.
- Liście herbaty zielonej i czerwonej zalewa się wodą o temp. ok 80 stponiC
- Liście herbaty zalewa się wodą parzy 2-3 min napar odlewa się i ponownie zalewa się wrzącą wodą
- Samowar, czajniczek z liśćmi zalanymi wrząca wodą ustawia się na samowarze zawierającymi gotującą się wodę.
Herbatę należy podawać w filiżankach. W szklance można podać herbatę zaparzoną w samowarze. Dodatki do herbaty ( podawane odzielnie) to cukier, cytryna, mleko, śmietanka, alkochole (rum, arak).
Wyróżniamy takie sposoby podawania herbaty jak:
- Po angielsku - esencja podawana jest w czajniku, mleko lub śmietanka w dzbanku
- Po wiedeńsku - odzielnie podaje się w czajnikach esencję i wrzątek
- Po rosyjsku - podaje się w szklance z metalowym uchwytem. Jako dodatek podaje się konfitury lub rum i cukier w kostkach.
- Ekspresowa - szklankę napełnia się gorącą wodą ustawia na spodku na drugim spodku kładzie się torebkę herbaty ekspresowej i przykrywa nim szklankę.
Kakao jest to napój sporządzony z proszku kawowego z dodatkiem mleka lub wody. Proszek kawowy powstaje w wyniku zmielenia i wysuszenia prażonych nasion kakaowca uprzednio odtłuszczonych. Proszek kawowy zawiera ok 20% tłuszczu, 20% białek 40% węglowodanów. Ma barwę ciemno bronzową smak gorzki mydlany lub kwaśny. Jakość kakao zależy od stopnia rozdrobnienia. W zależności tłuszczu w obrocie handlowym kakao może być:
- Pełnotłuste -20-22% tłuszczu
- Tłuste 15-17% tłuszczu
- Niskotłuste 9-11% tłuszczu
NAPOJE ALKOCHOLOWE
Napoje alkocholowe otrzymuje się z surowców zawierających węglowodany które po odpowiednim przygotowaniu podaje się fermentacji alkocholowej prowadzonej przez drożdże. Zawarte w nich enzymy przetwarzają cukry na alkochol etylowy i dwutlenek węgla . Zrudłem cukrów są ziemniaki, ziarna zbóż, owoce.
Podział napojów alkocholowych.
Zależy od zawartości alkocholu i rodzaju surowców poddanych fermentacji oraz sposobu produkcji otrzymujemy różne napoje alkocholowe.
- niskoprocentowe - piwo -1,8 - 6%
- średnioprocentowe - wino - 7 -12%
- wysokoprocentowe - wódka, spirytus - 70-96%
Wódki to napoje o wysokiej zawartości alkocholu. Surowcem do ich produkcji jest spirytus. Spirytus surowy jest otrzymywany w grzelniach. Po jego oczyszczeniu otrzymuje się spirytus rektyfikowany o mocy nie mniejszej niż 96%. Wódki gronowe otrzymywane są przez destylację wina gronowego. Noszą różne nazwy regionalne są to:
- angielskie brandy
- polski winiak
- francuski koniak
Rum - to wódka otrzymywana z trzciny cukrowej
Arak - to wódka otrzymywana z trzciny cukrowej ryżu lub wina palmowego
Teguila - to wódka otrzymywana z agwy błękitnej
Podawaniw wódek:
Wódki czyste podaje się do zakąsek zimnych i gorących, gatunkowe podaje sie do zakąsek i drugich dań. Koniaki mozna pić o każdej poże dnia w celu pobudzenia krażenia. Podaje się je też do kawy.
Temperatura podawania wódek w stopniach C:
- czyste wytrawne 6-8 stopni C
- półwytrawne i półsłodkie 8-12 stopni C
- koniaki 18 stopni C
Wino to napój otrzymywany w wyniku fermentacji moszczu gronowego lub owocowego. Istotnym czynnikiem od którego zależy jakość wina oprócz rodzaju surowców i technologi otrzymywania jest jego okres lezakowania w butelkach. Podczas dojżewania wina wzbogaca się jego bukiet smakowo-aromatowy. Wina butelkowe nalezy przechowywać w ciemnych pomieszczeniach o wilgotności ok. 75% i temp. ok. 10 stopni C.
Podziałwin na podstawie:
a) Barwy
- białe
- czerwone
- różowe
- słabe lekkie < 10
- średnie mocne 10-15
- mocne > 14
- alkoholizowane > 18
STOŁOWE
- całkiem wytrawne < 0,5% cukru
- bardzo wytrawne 1,5 - 2,0% cukru
- wytrawne 3 -4% cukru
- półwytrawne 5 - 7% cukru
- półsłodkie 7-10% cukru
- słodkie 8-12% cukru
- bardzo słodkie >12% cukru
- musujące np. szampany - zawierają naturalny CO2
- gazowane np. szampany - sztucznie nasycone CO2
- ziołowe np. wermuty - zaprawione ziołami i korzeniamy
- miody pitne - uzyskiwane z fermentacji roztworu miodu i wody
- półtrak - 1: 0,5
- dwójniak - 1:1
- trójniak - 1:2
- czwórniak - 1:3
Białe - stołowne wytrawne i półwytrawne podaje sie do zakasek i dań zasadniczych z ryb, raków, kawioru, drobiu, cielęciny, szynki, pasztetu, szparagów, serów i białego mięsa. W temp. 8-12 stopni C
Czerwone - stołowne wytrawne i półwytrawne podaje sie do ciemnych pieczeni z drobiu wołowiny, baraniny, dziczyzny, salami oraz serów i pasztetów. W temp. 16-18 stopni C
Deserowe - do ciast, tortów, owoców, rozmaitych deserów oraz czarnej kawy. w temp. 12-16 stopni C
Ziołowe - wytrawne przed posiłkiem jako aperitify. W temp. 7-9 stopniC. Słodkie podawac do ciast, tortów oraz uzywac do koktajli 12-14 stopniC
Musujące - w zalezności od zawartości cukru podawane jako wina stołowe lub deserowe przed lub po posiłku. W temp. 6-8 stopniC.
PIWO
- słód ( skiełkowane ziarno jęczmienia )
- chmiel ( zawierający substancje gorczykowe i garbnikowe )
- woda
Piwo powinno być przechowywane w ciemnych i chłodnych pomieszczeniach w temp. 2-10 stopni C.
Podzial piwa zen względu na zawartość alkocholu (w%)
a) jasne
- lekkie - 1,3-2,5%
- pełne - 2,8-5,0%
- mocne - 4,3-6,3%
- pelne - 2,4-5,0%
- mocne - 4,0-7,4%
- bezalkoholowe - 0,05-1,2%
Temperatura spożywania jasnego wynosi 8-12stopni C, ciemnego 12-14stopni C. Piwa ciemne podajemy w naczyniach pekatych , jasne w zwęrzanych się ku górze im jasniejsza piwo tym wysze naczynie.
NAPOJE MIESZANE ALKOCHOLOWE
Spożywanie napojów mieszanych obniża procentową zawartość alkocholu w przygotowanym napoju podnosząc kulturę picia napojów alkocholowych. Koktajle alkocholowe sporządzone są z mieszaniny różnych alkocholi oraz wody mineralnej, soków, lodu konsupcyjnego i dodatków aromatyczno-smakowych. Powinny być podawane zaraz po sporządzeniu. Koktajle wytrawne podaje się przed posiłkami, słodkie po posiłku temp. powinna być nisza niż 10 stopni C. W zalezności od wielkości porcji wyróżniamy takie typy:
- Short drink maksymalna ilość to 70 ml
- Lang drink 140 -300 ml. podawane są wysokich szklankach ze słomką i mieszadełkiem.
Zimne:
Kruszon-mieszanina win białych i musujących, wody sodowej i cukru z dodatkiem świerzych owoców ( truskawek, pomarańczy, brzoskwiń)
Pończ Zimny- napar herbaty z winem, rumem, cytryną, cukrem i lodem konsupcyjnym
Bowel- mieszanina win wytrawnych z dodatkiem owoców, ziół aromatycznych i lodu
Szprycer - napój sporządzony z wina i wody w stosunku 1:1 zdodatkiem lod. Podawany w szklanym dzbanku.
Gorące:
Wina grzane - wina czerwone z dodatkiem cukru przypraw korzennych i cytryny
Krupnik - napój z roztworu wodnego miodu i spirytusu z dodatkiem cynamonu i gozdzików
Grog - napój z gorącej wody cukru, rumu, whiski lub koniaku
Pończ gorący - napar gorącej herbaty z winem, arakiem, rumem, cytryną i cukrem.
PRZEPISY
Poncz z truskawką
Składniki:
- 1 szklanka wody gazowanej
- 1 szklanka soku pomarańczowego
- 1/2 cytryny
- 4 łyżki cukru
- 1 limonka
- 20 dag truskawek
- 2 szklanki herbaty brzoskwiniowej lub mrozonej
- kilka listków świerzej mięty
- kruszony lód
Do wysokiego dzbanka wlewamy świerzy sok pomarańczowy , wodę gazowaną i mrożoną herbatę. Mieszamy i schładzamy w lodówce. W tym czasie z połowy cytryny wyciskamy sok i wyciągamy z niego pestki. sok bez pestek mieszamy z cukrem nastempnie wlewamy do dzbanka ze schłodzonym płynem. Umytą limonkę kroimy w plasterki. Do szklanek koktajlowych wsypujemy kilka kostek lodu i wlewamy poncz. Do karzdejporcji wkładamy jeden plasterek limonki. Szklanki dekorujemy świerzymi truskawkami i resztą plastrów limonki oraz listkami świerzej mięty.
Napój z pomarańczy
Składniki:
- 3 pomarańcze
- woda
- kwasek cytrynowy
- 1 kg cukru gr.
Gotujemy wodę następnie wyparzamy pmarańcze kroimy je na cieńkie plastry i zalewamy wodą przegotowaną przestudzoną z kw. cytrynowym (1 l wody 7 łyżeczek kw. cytr.) Po 3 dniach zmiksować i dodać 8 l wody przegotowanej i ostudzonej i 1 kg. cukru gr.
Ajerkoniak kawowy
Składniki:
- 3 puszki mleka skondensowanego nie słodkiego
- 2 szklanki cukru gr.
- 2-3 cukru waniliowe
- 0,5 l spyrytusu
- 1 czubata łyżka kawy rozpuszczalnej
Mleko zagotować z cukrem i cukrem wniliowym ( aby nie uciekło). Kawę rozpuścić w 3 łyżkach wody wlać do niegotującego się mleka odstawić do wystygnięcia. Po wystygnięciu wlać spirytus i rozlać do butelek i odstawić na 3 dni
Wiśniówka
Składniki:
- 200 szt. wiśni z pestkami
- 130 szt. liści z wiśni
- można dodać 4 liście z czarnej pożeczki
Wiśnie i liście zalać 2-ma l wody i gotować 20 min. Pozostawić aż wystygnie. Zimny przecedzić dodać 70-80 dag cukru i gotować 5 min. Zostawić do wystygnięcia. Do zimnego wlać 1 l spirytusu przelać do butelek.
Ten komentarz został usunięty przez autora.
OdpowiedzUsuńJednym z moich ulubionych napojów jest mrożona herbata. Podaję ją zazwyczaj w specjalnych szklankach https://duka.com/pl/jedzenie-i-serwowanie-potraw/naczynia-serwowania-napojow/szklanki razem z lodem i cząstkami cytryny. Przyrządzam ją zawsze w lato, gdy na zewnątrz jest bardzo gorąco. Polecam wypróbować. Taka herbatka skutecznie gasi pragnienie oraz przynosi ulgę w duże upały.
OdpowiedzUsuńJestem pod wrażeniem. Bardzo fajny wpis.
OdpowiedzUsuń